"ΑΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΑΚΟ"

Πρόσφατα διάβασα ένα εξαιρετικό βιβλίο του Βίλχεμ Ράιχ και έκανα μια προσπάθεια να ταυτίσω τα διαχρονικά του μηνύματα με την Κυπριακή πραγματικότητα.

«ΑΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΑΚΟ»

Στο κείμενο που ακολουθεί δεν θα τολμήσω να κάνω κριτική στις ιατρικές ανακαλύψεις του Βίλχεμ Ραιχ. Εξάλλου δεν έχει καμιά σημασία αν διαφωνώ ή αν συμφωνώ. Θα κάνω μια προσπάθεια να αναλύσω τα επίκαιρα και διαχρονικά μηνύματα που απορρέουν από το βιβλίου του «Άκου Ανθρωπάκο» και να τα ταυτίσω με την προσωπικότητα του σύγχρονου ανθρώπου.
Αναμφισβήτητα ο Ράιχ, εκτός από επιστήμονας, ήταν ένας επαναστάτης της εποχής του. Και όπως κάθε επαναστάτης αγαπήθηκε πολύ αλλά και μισήθηκε ακόμα περισσότερο. Γι’ αυτό το λόγο πέρασε ένα μέρος της ζωής του πίσω από τα κάγκελα της φυλακής. Υπήρξε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα και ένα πνεύμα ανήσυχο. Επικρίθηκε από σύνολα αλλά και από απλούς ανθρώπους. Οι ιδέες του προκάλεσαν ταραχές για την συντηρητική εποχή στην οποία έζησε, όμως ακόμα και σήμερα οι απόψεις του προκαλούν. Στην φυλακή γράφει το βιβλίο «Άκου Ανθρωπάκο» όπου είναι μια απάντηση σε όλους τους επικριτές του. Είναι μια αντίδραση ενός ανθρώπου που κυνηγήθηκε από το κατεστημένο της εποχής για το ελεύθερο πνεύμα του. Ο λόγος του είναι απλός και κατανοητός αλλά συνάμα και σκληρός. Τολμά να πει την αλήθεια για τον σύγχρονο άνθρωπο αλλά και να παραθέσει τις αιτίες που τον οδήγησαν στα δεινά που αντιμετωπίζει σήμερα. Κάποιοι αναγνώστες, μέχρι λίγο πριν τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, ίσως παρεξηγήσουν τον συγγραφέα για αλαζονεία και υπεροπτισμό. Ίσως τον χαρακτηρίσουν προσβλητικό και μειωτικό για την ανθρώπινη ύπαρξη. Διαβάζοντας όμως ολόκληρο το βιβλίο διαπιστώνει κανείς ότι ο Βίλχεμ Ράιχ αγάπησε τον άνθρωπο και τον πίστεψε όσο λίγοι.
Το ατού του βιβλίου αυτού, που κινεί το ενδιαφέρον ακόμα και στον πιο προκατειλημμένο αναγνώστη, είναι για τα διαχρονικά του μηνύματα. Ένα έργο που αντικατοπτρίζει τη σημερινή κατάσταση με μαθηματική ακρίβεια. Αναλύει την προσωπικότητα του ανθρώπου και τον δάχτυλοδείχνει ως τον υπαίτιο για τα δεινά που περνά. Ο άνθρωπος σήμερα αρνείται να κοιτάξει τον εαυτό του στον καθρέφτη και κρύβετε πίσω από το δάχτυλό του. Αρνείται να αποδεχθεί την αλήθεια και βρίσκει ως εύκολη λύση τον στρουθοκαμηλισμό που σε καμία περίπτωση δεν τον βγάζει από το αδιέξοδο. Και χειρότερα, σέρνετε πίσω από φαφλατάδες και τυχοδιώχτες που τον πατούν σαν σκουλήκι για να πετύχουν τους στόχους τους. Ο άνθρωπος όμως δεν επαναστατεί. Δεν ορθώνει το ανάστημά και τις δυνάμεις του ενάντια σε αυτούς που τον αδικούν. Σκύβει το κεφάλι, αποδέχεται τη μοίρα του, δείχνει ως υπαίτιους τους γύρω του, και παραμένει ένας ανθρωπάκος.



ΑΚΟΥ ΚΥΠΡΑΙΕ

Σε βαρέθηκα Κυπραίε. Δεν αντέχω άλλο να σε βλέπω με το ακριβό σου αυτοκίνητο να κυκλοφορείς στους δρόμους της πρωτεύουσας με μόνο στόχο να προσελκύσεις τα βλέμματα. Δεν αντέχω να βλέπω το τεράστιο σπίτι σου να βρίσκεται κτισμένο πάνω στην παραλία και εσύ να έχεις πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων. Σε ξέρω καλά Κυπραίε. Για όλα αυτά είσαι χρεωμένος στην τράπεζα. Περνάς τη ζωή σου δουλεύοντας για να προλαβαίνεις να πληρώνεις τους τόκους. Τίποτε απ’ ότι έχεις δεν είναι δικό σου. Το απόκτησες μόνο και μόνο για να καμουφλάρεις την δυστυχία σου. Είσαι δυστυχισμένος Κυπραίε και ψάχνεις απεγνωσμένα διέξοδο. Είσαι κομπλεξικός Κυπραίε, γι’ αυτό τα κάνεις όλα αυτά. Νομίζεις ότι τα χρήματα θα σε καταξιώσουν στα μάτια των άλλων. Θέλεις να ανέβεις κοινωνική τάξη. Όμως ακόμα και το ψωμί που δίνεις στα παιδιά σου για να φάνε το χρωστάς στην τράπεζα. Σε κυριεύει το άγχος Κυπραίε. Δεν απολαμβάνεις τον έρωτα με τη γυναίκα σου. Το κάνεις από ρουτίνα. Και αυτό σου δημιουργεί προβλήματα νευρωτικά. Και έτσι Κυπραίε εσύ αρχίζεις να ξενοκοιμάσαι για να επιβεβαιώσεις τον ανδρισμό σου. Το ίδιο κάνει και η γυναίκα σου. Και εσύ το γνωρίζεις αυτό αλλά δεν μπορείς να κάνεις κάτι. Σιωπάς και κλείνεσαι στον εαυτό σου γιατί δεν θέλεις να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα στην πραγματική του διάσταση. Το μόνο που σε νοιάζει είναι να μην το μάθουν οι άλλοι. Δεν έμαθες να αντιμετωπίζεις τα προβλήματά σου.
Είσαι άρρωστος κυπραίε. Δεν θέλεις η κόρη σου να έχει προγαμιαίες σχέσεις. Δεν είναι σωστό λέει η θρησκεία σου. Σε νοιάζει τι θα πει η γειτονιά. Παροτρύνεις όμως τον ανήλικο γιο σου να κοιμάται με γυναίκες. Νιώθεις έτσι ότι επιβεβαιώνεται και ο δικός σου ανδρισμός. Μα ποιος ανδρισμός σου Κυπραίε. Αυτός που πληρώνεις για να τον επιβεβαιώσεις; Είσαι άρρωστος Κύπραίε. Σου τρέχουν τα σάλια στη θέα κάθε αλλοδαπής γυναίκας με ξανθό μαλλί έστω και αν η γυναίκα σου είναι πολύ πιο όμορφη. Άρχισες να γλυκοκοιτάζεις τις γυναίκες των φίλων σου. Βλέπεις με πονηριά την κουμέρα σου και όλες τις παντρεμένες φίλες τις γυναίκας σου. Είσαι ένα αρρωστημένο μυαλό Κυπραίε.
Άκου λοιπόν Κυπραίε. Δεν αντέχω να σε βλέπω κάθε πρωί, μεσημέρι, βράδυ, να κυκλοφορείς κάθε μέρα με σκοπό τον ίδιο προορισμό. Με εκνευρίζεις όταν σε βλέπω να βιάζεσαι για να φτάσεις στην ρουτίνα σου. Με νευριάζεις όταν κάθε μέρα βλαστημάς την τύχη σου όμως δεν κάνεις τίποτε για να αλλάξεις τη ζωή σου. Έχεις καταντήσει ο ίδιος η ρουτίνα της ζωής σου. Κάμε κάτι που θα σε ευχαριστεί και όχι επειδή πρέπει. Πήγαινε με τα παιδιά σου μια βόλτα στο δάσος. Δες μαζί τους μια ταινία. Πηγαίνετε έστω για φαγητό χωρίς να βιάζεσαι. Το ξέρω Κυπραίε. Δεν έχεις καθόλου χρόνο. Πρέπει να πας δουλειά για να μπορέσεις να πληρώσεις τις δώσεις σου. Πρέπει να πάρεις τα παιδιά σου στο φροντιστήριο να μάθουν Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, βιολί, πιάνο, κιθάρα και ένα σωρό άλλα πράγματα. Και όλα αυτά όχι επειδή το θέλεις εσύ ή τα παιδιά σου αλλά επειδή σου το επιβάλλει η τάξη σου. Σταμάτα επιτέλους να καταβροχθίζεις την ευτυχία τη δική σου και των παιδιών σου.
Εσύ κυπραίε κάνεις πάντα το καθήκον σου προς το συνάνθρωπό σου. Διοργανώνεις φιλανθρωπικές εκδηλώσεις για τα πεινασμένα παιδιά της Αφρικής και επιδεκτικά πάντα προσφέρεις τον οβολό σου. Όμως Κυπραίε μαθαίνεις στο παιδί σου την ξενοφοβία. Ακόμα και εσύ ο ίδιος σαν δεις στο δρόμο κάποιον έγχρωμο τον αποκαλείς σκατόμαυρο. Σαν περπατήσεις στη Λύδρας και αντικρίσεις τους ξένους, αμέσως αλλάζεις δρόμο και μουρμουρίζεις με τη γυναίκα σου ότι εχάλασε ο τόπος μας. Ο τόπος ποιου Κυπραίε; Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης της γης που πατάμε; Βάζεις τη γούνα σου Κυπραία, και εσύ Κυπραίε τα δερμάτινά σου τα παπούτσια και παγαίνετε σε φιλοζωικές εκδηλώσεις. Αφήνεις και εκεί τον οβολό σου με ευλάβεια αφού το επιβάλλει η ανατροφή σου. Φτάνεις στο σπίτι σου Κυπραίε και ρίχνεις δηλητήριο στα αδέσποτα της γειτονιά σου.
Άκου Κυπραίε να σου δίνει συμβουλές ο κάθε αχάπαρος από την τηλεόραση του σπιτιού σου. Άκου τους δημοσιογράφους να σου προσφέρουν την προπαγάνδα των πολιτικών αρχηγών σου που εσύ με την ιερή σου ψήφο εξέλεξες. Να υποτιμούν τη νοημοσύνη σου, να σε κοροϊδεύουν, να σε ξεγελούν και να σε χλευάζουν στο όνομα της πατρίδας και εσύ Κυπραίε να ενθουσιάζεσαι και να φωνάζεις ζήτω, ζήτω! Να σε ξεχνούν χρόνια ολόκληρα και σαν πλησιάζουν οι εκλογές μόνο να σε θυμούνται και να σου ζητούν ότι με αίμα κατάφερε η ανθρωπότητα να κερδίσει, τη ψήφο σου. Και εσύ να το κάνεις με ευλάβεια Κυπραίε. Τους ψηφίζεις χωρίς να το σκεφτείς, γιατί έτσι έμαθες. Εσύ είσαι Φιλελεύθερος Κυπραίε και πρέπει να ψηφίσεις τη Δεξιά. Εσύ Κυπραίε είσαι Μαρξιστής και πρέπει να ψηφήσεις την Αριστερά. Αναρωτίεσε όμως Κυπραίε τι πάει να πει Μαρξιστής και Φιλελεύθερος. Κανένας πολιτικός δεν σου τα εξήγησε αυτά. Εξάλλου δεν έχεις τη στοιχειώδη νοημοσύνη Κυπραίε να τα καταλάβεις.
Σε λυπάμαι Κυπραίε. Η ζωή σου μοιάζει να είναι καταδικασμένη ισόβια σε ένα καρναβαλίστικο χορό. Έχεις επιλέξει μια μάσκα και την φοράς προσπαθώντας να κρύψεις την ασχήμια της ψυχής σου. Μα όμως αυτή δεν κρύβεται με μάσκες Κυπραίε και το ξέρεις αυτό. Κατάντησες θιασώτης σε μια στημένη παράσταση. Θέλεις πάντα να είσαι ο πρωταγωνιστής έστω και αν δεν το αξίζεις. Βρίσκεσαι συνεχώς με ένα προσωπείο στη μούρης σου. Τα προσωπεία πολλά στα ράφια σου. Του καλού, του κακού, του τίμιου, του φίλου, του ευτυχισμένου, του διανοούμενου, του έξυπνου… Είσαι όμως ψεύτικος Κυπραίε!
Σε λυπάμαι Κυπραίε. Με λυπάμαι…